Examens in het Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO) - eduVIP (2024)

Examens in het Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO)

1. Centrale Examens (CE)
2. Instellingsexamens (IE)
3. Gebruik van het woordenboek
4. Beroepspraktijkvorming (BPV)
5. Bijlages

Examens in het MBO

In het MBO worden centrale examens en instellingsexamens afgenomen. We geven hieronder over zowel de centrale examens als de instellingsexamens een toelichting over de wet- en regelgeving.

Wanneer een leerling een zintuigelijke beperking heeft is er geen deskundigenverklaring nodig voor aanpassingen aan de vorm of inhoud van het examen en aan de examenomgeving.

1. Centrale Examens (CE)

Nederlands en Engels

In het MBO worden Nederlands, Engels (deels) geëxamineerd met Centrale Examens (CE).Ditzijndigitaleexamens en deze worden afgenomen binnen het programma Facet. Zie hieronder meer informatie rondom facet. De Centrale Examens voor de Nederlandse en Engelse taal gaan over de onderdelenluistervaardigheidenleesvaardigheid.
Voor de andere onderdelen van Nederlands en Engels (spreken, gesprekken en schrijven) moet de schoolzelf examensmaken ofinkopen: de zogenoemdeInstellingsexamens (IE).

Toegankelijkheid en mogelijkheden van Facet

Aangezien de centrale examens digitaal worden afgenomen binnen het programma Facet zijn de toetsen voor een deel van de visueel beperkte leerlingen niet toegankelijk. De brailleleesregel en vergroting van de schermlezer of Windows kunnen binnen het programma Facet niet gebruikt worden. Deze zijn in de beveiligde Facet-omgeving afgeschermd.
Mogelijk is het koppelen van een groter beeldscherm of het dichterbij halen van het scherm een optie om Facet voor de leerling toegankelijk te maken. Het advies is om dit op school te testen. Let op! De oefenomgeving is een webapplicatie die meer toestaan dan binnen de Facet omgeving mogelijk is.

Mogelijkheden die Facet verder biedt:

• Verklanking/voorlezen: In de centrale examens is spraaksynthesesoftware in Facet ingebouwd. Alleen deze vorm van spraaksynthese kan ingezet worden tijdens de centrale examens in Facet. Er kan bij de in Facet afgenomen examens geen gebruik gemaakt worden van andere vormen van spraaksynthese of verklanking. Spraaksynthese kan ingezet worden als leesondersteuning voor studenten die door hun beperking moeite hebben met technisch lezen. In de oefenomgeving van Facet kan de spraaksynthese worden getest door de student.
• Vergrootglas: Het beeld kan tot 500% vergroot worden. Voor het houden van overzicht en het bekijken van filmpjes komt dit de beeldkwaliteit niet ten goede. Een groot beeldscherm is aan te raden.
• Arceren: De tekst kan geel gearceerd worden.
• Toetsenbordnavigatie: Dit is mogelijk. Laat de student dit testen in de oefenomgeving of dit werkbaar is.
• Tijd: er is maximaal 30 minuten tijdsverlenging mogelijk. Wanneer een student het examen in Facet wil maken, maar meer tijd nodig heeft om het examen te kunnen maken dient er contact opgenomen te moet worden met het CvTE. Voor meer extra tijd is formele toestemming nodig. Contact opnemen met het CvTE kan via het contactformulier van het examenloket. Kies voor de rubriek ‘Aangepaste examinering / maatwerk’

Als de kandidaat wel met Facet kan werken, dan is de school zelf verantwoordelijk voor de aanpassingen van de afnamecondities, zoals extra tijd en een ander beeldscherm.

Overige mogelijkheden

• Pauzes inlassen is indien nodig toegestaan. Zie voor meer infoPassend examineren in het MBO hoofdstuk 5.
• Een voorleeshulp, structuurhulp of bijv. invulhulp mag ingezet worden. Zie voor meer infoPassend examineren in het MBO hoofdstuk 5.5.

Regels voor aangepaste examinering

Het College voor Toetsen en Examens steltregelsop voor de afname van de centrale examens bij studenten met een ondersteuningsbehoefte.
Voor een uitgebreide toelichting per ondersteuningsbehoefte, ziePassend examineren in het MBO.

Aangepaste examensin Word

Voor studenten met een visuele beperking is geen deskundigenverklaring vereist.
Indien de examenomgeving in Facet voor de student niet toegankelijk is, kunnen er aangepaste examens worden aangevraagd. Zie voor meer infoPassend examineren in het MBO hoofdstuk 4. De aangepaste examens worden geleverd in Word met bij elk examen een antwoordblad. De student maakt het examen in Word op de computer. Het lettertype, de lettergrootte en de regelafstand zijn aan te passen. Het examen is geschikt om voor te laten lezen door spraaksoftware en/ of met een brailleleesregel te lezen. Mocht er een reden zijn waarom de student het examen alleen op papier kan maken dan moet hiervoor contact opgenomen worden met het CvTE. Dit kan via hetcontactformulier van het examenloket. Kies voor de rubriek ‘Aangepaste examinering / maatwerk’.

Wijze van aanvragen en inleveren (zie ook voorbeeld bijlage 4)

Het gebruik van deze aangepaste examens heeft gevolgen voor logistiek en afname. Het Nederlands en/of Engels examen moet afzonderlijk worden besteld. Bekijk de activiteitenplanning voor afname via depersoonlijke pagina van de contactpersoon examencommissiegedaan te worden. Het examen wordt via de persoonlijke pagina van de contactpersoon examencommissie ter beschikking gesteld. De aangepaste examens voor studenten met een visuele beperking kunnen afgenomen worden in dezelfde periode als de standaardexamens. Dit maakt het voor student mogelijk om het aangepaste examen op hetzelfde moment te maken als studenten die het standaardexamen maken. Let op: In artikel 8 van het Examen- en kwalificatiebesluit staat dat een student per tijdvak maximaal twee gelegenheden krijgt voor het maken van het examen. Omdat de aangepaste examens handmatig door het CvTE worden nagekeken, vraagt dit meer tijd dan bij de standaardexamens. Bij het inplannen van de examens moet de instelling hiermee rekening houden. Als de student wil gebruikmaken van een tweede gelegenheid binnen hetzelfde tijdvak, dan adviseren wij de eerste gelegenheid aan het begin van het tijdvak in te plannen.

Na afloop moet het gemaakte werk naar het CvTE worden gezonden ten behoeve van de (niet geautomatiseerde) correctie. De instelling ontvangt ná correctie de score en de omzettingstabel van het CvTE via de persoonlijke pagina van de contactpersoon examencommissie.

2. Instellingsexamens (IE)

Aandachtspunten voor afname bij kandidaten met visuele beperking bij de Instellingsexamens

Door aanpassingen/ hulpmiddelen in te zetten worden de belemmeringen i.v.m. de visuele beperking zo veel mogelijk weggenomen. Vorm en omstandigheden mogen worden aangepast; de inhoud niet. Te denken valt aan:

• Extra tijd
• Inzet (digitale) hulpmiddelen
• Schrijven of typen
• Aanbieden van opdrachten
• Inzet woordenboek
• Aandachtspunten bij gespreksvoering
• Individueel maatwerk

Zie bijlage 5

Rekenen

Voor studenten die per 01-08-2022 een MBO opleiding zijn gestart gelden de nieuwe rekeneisen (bijlage 2). Dit betekent dat de Rekenexamens voor deze studenten onder de gehele verantwoordelijkheid van de MBO instelling vallen. Ook het aanpassen van rekenexamens voor blinde en slechtziende studenten dient door de MBO instelling gedaan te worden zieSpecial Needs Rekenen(bijlage 3).

Tot zo ver bekend zijn er drie examenaanbieders: bureau ICE, Exallent en Coöperatie MBO examens. Er is bij ons niks bekend over de toegankelijkheidsmogelijkheden van Bureau ICE en Excallent. Alle bekostigde instellingen zijn aangesloten bijcoöperatie MBO examens.
Coöperatie MBO examens heeft in samenwerking met Koninklijke Visio de rekentoets toegankelijk gemaakt voor visueel beperkte studenten. Dit wordt het BSZ examen genoemd. De examens zijn zowel voor slechtzienden als voor de braille studenten toegankelijk. Er zijn twee varianten, zodat er voor de student ook een herkansing mogelijk is.
De MBO instelling kan in de online omgeving van Remindotoets een BSZ kennismakingstoets voor de student klaarzetten. De kennismakingstoets bevat zes oefenvragen waarbij de student kan kennis maken met de digitale toetsomgeving.

Mogelijkheden BSZ rekenexamen coöperatie MBO examens:

• Vragen zijn waar nodig aangepast of vervangen. De opgaven zijn voornamelijk vragen met context. De examens kunnen enkele tabellen bevatten die volledig voorgelezen kunnen worden. Alle afbeeldingen en video’s zijn volledig beschreven.
• Toetsenbordnavigatie is mogelijk.
• Grijstinten zijn voorzien van hoog contrast.
• Beheerders van de toetsomgeving RemindoToets kunnen zelf 50% of 100% extra tijd instellen.
• Readspeaker kan standaard gebruikt worden om voor te lezen. Toegankelijkheidssoftware, zoals Jaws, Supernova en NVDA is mogelijk om te gebruiken.
• Een rekenmachine zit standaard in de toetsomgeving. Deze werkt met toetsenbordnavigatie en kan vergroot worden. Leerlingen kunnen, met toestemming van school, ook een eigen rekenmachine gebruiken. Een digitale rekenmachine is alleen mogelijk op een ander device (denk hierbij aan het opstellen van een contract). Het examen vindt plaatst in een beveiligde afname omgeving waarbij het openen van andere applicaties niet mogelijk is.
• De rekenkaart is aangepast. Deze is te vinden onder de introductietekst en eenmaal gestart met het examen hebben de studenten steeds de mogelijkheid om weer naar de rekenkaart terug te keren.

Deze aangepaste examens voor visueel beperkte studenten staan standaard uitgeleverd in de schooleigen afname-omgeving van RemindoToets onder het blok BSZ-examens. Bij de inzet van deze examens hoort het infoblad ‘Rekenexamens voor blinden en slechtzienden’. In ditinfobladvind je meer informatie over het gebruik en toegankelijkheids-mogelijkheden van deze examens.

De examen leveranciers bieden geen papieren rekenexamens aan. De instelling kan ervoor kiezen om deze zelf te ontwikkelen. Hiervoor moet de instelling zich houden aan bepaalde stappen, zie:Route 2: zelf construeren – Stichting Validering Examens MBO

Het College van toetsen en Examinering (CvTE) biedt tot en met examenjaar 2024-2025 nog wél de aangepaste examens aan voor studenten die per 01-08-2022 in leerjaar 2, 3 of 4 zitten. De aangepaste centrale examens Rekenen worden beschikbaar gesteld op depersoonlijke pagina van de contactpersoon examencommissie(zie voorbeeld bijlage 4) en zijn hier rechtstreeks te downloaden. Van elk examen zijn meerdere versies beschikbaar zodat er, indien gewenst, een inhaalsessie of herkansing afgenomen kan worden.

3. Gebruik van het woordenboek

Alle studenten mogen gebruik maken voor een papieren woordenboek. Voor sommige leerlingen met een visuele beperking is het noodzakelijk om met een digitaal woordenboek te werken. Zie voor meer infoPassend examineren in het MBO hoofdstuk 5.4.1. Onderaan de pagina staat een voorbeeld contract die gebruikt kan worden (bijlage 8).

4. Beroepspraktijkvorming (BPV)

Belangrijke tips en aandachtspunten in de examinering van de beroepspraktijkvorming (BPV) zijn;

• Wijze van examineren (aard en vorm) mag je aanpassen, het niveau van het examen niet.
• Student moet baat hebben bij aanpassingen; door de aanpassingen krijgt hij/zij een gelijk speelveld ten opzichte van een student die de beperking niet heeft.
• Student moet kunnen laten zien dat hij/zij de kwalificatie-eisen beheerst zonder dat het niveau naar beneden wordt bijgesteld en kwalificatie-eisen moeten in acht worden genomen.
• De inhoud van het beroep staat in het kwalificatiedossier.
• Een valkuil hierbij is: het kwalificatiedossier is dus niet wat een intaker, stagebedrijf of docent vindt dat de student moet kunnen en dus ook niet per se de inhoud van het (ingekochte) examen.
• Het BPV moet met een voldoende worden afgerond om een diploma te kunnen verstrekken.
• Het BPV is bedoeld om te leren, dus onderwijs. Dit betekent dat ook hier mogelijkheden zijn tot aanpassing in aard en vorm mits dit voldoet aan de kwalificatie zoals geformuleerd in het kwalificatiedossier van de opleiding.
• BPV-uren zijn voorgeschreven als wettelijke urennorm. Deze norm geldt voor de programmering door de opleiding, niet de realisatie door de individuele student. Minder uren mag, als de student aantoont de leerdoelen van de BPV te hebben behaald.

Bron:https://passendonderwijsmbo.nl/app/uploads/2022-01-27-Presentatie-webinar-Passend-examineren_def.pdf

Zie voor meer informatie en alle richtlijnen en ondersteuningsmogelijkheden hetHandboek BPVen dewebinar Passend Examinerenvan hetKennispunt passend onderwijs MBO.

5. Bijlages

________________________________________________________________________

DISCLAIMER:

Deze tekst maakt de regelgeving rondom examinering van kandidaten met een visuele beperking hanteerbaar door onder andere de regelgeving van het Ministerie van OCW en van CVTE en de door de inspectie gehanteerde richtlijnen overzichtelijk en in samenhang te presenteren. Aan de samenstelling van de tekst is de grootst mogelijk zorg besteed, de tekst is ook voorgelegd aan o.m. het college voor voetsen en examens. Desondanks kunnen we niet geheel uitsluiten dat de tekst op onderdelen afwijkt of lijkt af te wijken van wet- en regelgeving. In dat geval kunnen aan de tekst op deze website geen rechten worden ontleend en gelden wet- en regelgeving. Als bij de uitvoering van het beleid in scholen of instellingen spanning wordt geconstateerd tussen deze tekst en wet- en regelgeving, dan kan contact worden opgenomen met CVTE (tel: 030-2840700). Wij stellen het op prijs als het ook aan ons wordt gemeld, zodat de site waar nodig nog verder kan worden verbeterd en verduidelijkt.